Artvin merkeze bağlı Ortaköy köyü Çalışkanlar mahallesinde bulunan mağaralar, bölge halkı tarafından yiyeceklerini sıcaktan korudukları doğal soğuk hava deposu olarak kullanılıyor.
Mahallenin çabucak üzerinde yer alan ormanlık alanın alt kısmına kurulan 20 haneli Çalışkanlar mahallesine ilişkin her hanenin bir doğal soğuk hava deposu bulunuyor. Yerin altından geçen soğuk su kaynağının oluşturduğu ortamdan kaynaklı olduğu varsayım edilen soğuk hava, bölgenin kayalık yapısı olması nedeniyle yüzeye çıkıyor. Bu tabiat olayını bölge halkı asırlar evvel fırsata çevirerek, etrafta bulunan taşlardan ördükleri duvarlarla küçük küçük mağaralar yaparken, mağaraların girişlerine kapılar yapan yöre halkı bu sayede kendilerine ilişkin doğal soğuk hava depoları elde etti.
3 AY BOZULMADAN KALIYOR
Süt, peynir, yoğurt, yağ başta olmak üzere sebzelerini bu halde sıcaktan koruduklarını ve yiyeceklerini 3 bozulmadan saklayabildiklerini belirten Hacer Tokgöz (55), “Çocukluğum bu köyde geçti. Dedem, babam bu soğuk hava depolarını kullanıyorlardı, artık biz kullanıyoruz. Konutumuzda buzdolabı var, ancak buranın tadını vermiyor. Özelikle süt eserlerinde epeyce uygun oluyor. Buzdolabında süt eseri 2, 3 hafta güç dururken burada hiç bozulmadan 3 ay saklayabiliyoruz” dedi.
DEDELERİMİZDEN KALMA
Bölge halkından Kemal Yavuz ise (48), “Bu soğuk hava depoları bizlere dedelerimizden kalma. Beşerler daha evvelce elektrik olmadığı için yaz aylarında bu türlü bir şey keşfetmişler. Bunu kullanmaya başlamışlar biz buna buz hane diyoruz. Sebzelerin süt eserlerinin bozulmaması için burayı kullanıyoruz. Yıllar evvel birinci su olmadığı için beşerler sularını koyardı soğuk olsun diye. Daha sonra hayvanların yaylaya gittiği vakitte beşerler sütlerini, yoğurtlarını, peynirlerini biriktirip 3 ay hiç bozulmadan bu eserleri kullanabilirler. Bilhassa patateste çok aktifi olan bir yer. Beşerler buraya ilkbaharda patateslerin koyar daha sonra en az bir yıl saklayabilirler.
Bölgede 35 derece sıcaklıkta dahil içerideki soğuk havanın mutlaka deşmediğini görüyoruz. Daima hava sirkülasyonu var” diye konuştu.
HER DAİM SIFIR DERECE
Bölge halkından Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi öğretim vazifelisi Osman Albayrak ise yaptığı araştırmayı paylaşarak “Buradaki tabiat olayı soğuk su kaynağından kaynaklanıyor. Soğuk su buharıyla beşerler asırlardır etrafını mağara formuna çevirip buzdolabı niyetinde kullanıyor. İçerideki sıcaklık sıfır derece” halinde konuştu. İHA