Millet İttifak’ının cumhurbaşkanı adayı CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu oldu. YETERLİ Parti, Gelecek, DEVA, Demokrat ve Saadet Parti genel liderlerinin da cumhurbaşkanı yardımcıları olmaları konusunda ortak mutabakata varıldı. İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş da seçilmesi halinde Kılıçdaroğlu’nun uygun gördüğü bir vakitte cumhurbaşkanı yardımcıları olarak atanacak.
ROJ GİRASUN: MUHALAFET BÜTÜNLÜĞÜ SAĞLANDI AMA…
Roj Girasun Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun’a nazaran Kılıçdaroğlu’nun ‘ortak aday’ mı yoksa ‘tek aday’ mı olduğu seçim çalışmaları sırasında parti teşkilatlarının yapacağı çalışmalara nazaran aşikâr olacak. Muhalefetin iç bütünlüğünün sağlandığı imgesinin verilmesi, belediye liderlerinin kendilerine dönük popülariteyi alanda kullanabileceğine dair imkân oluşmasının değerli olduğunu lisana getiren Girasun şunları söyledi:
“Bunun yanında ittifak sinerjisinin tekrar alana yansıması gerekiyor. Yoksa biz buradan çıkan adayın gerçekten ortak aday mı olduğunu tek aday mı olduğunu bilemeyeceğiz. Bunu belirleyecek olan Altılı Masa’nın teşkilatlarının çalışma performansı ve belediye liderlerinin alandaki aktifliği ve aldığı inisiyatif. Zira alandaki parti teşkilatlarının performansına nazaran Kılıçdaroğlu’nun herkesin adayı mı yoksa mecburiyetten mi evet denildiği muhakkak olacak.”
‘HDP’NİN ÜÇÜNCÜ BİR YOLU SEÇMESİ ZOR’
Kürt seçmenin Kılıçdaroğlu’na sıcak baktığını savunan Girasun şöyle devam etti: “HDP’nin üçüncü bir yolu seçmesi çok sıkıntı görünüyor. Bir taraftan uzun vakittir cebelleştikleri bir iktidar var, öte taraftan en azından değişime alan açan bir muhalefet var. Kılıçdaroğlu ismine Kürt seçmenlerin değerli bir kısmının -sadece HDP seçmenleri değil- sıcak yaklaştığını düşünüyorum. HDP tabanından oy alma konusunda çok sorun yaşamayacaktır. Bence Akşener ile son düzlükte yaşanan tansiyon de Kürt seçmenin Kılıçdaroğlu’na dair kimi çekincelerini ertelemesine neden oldu.”
VAHAP COŞKUN: ERDOĞAN AYKIRILIĞI YÜKSELİYOR
Vahap Coşkun Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Vahap Coşkun da HDP’nin Kılıçdaroğlu’nu desteklemesinin mümkün olduğunu belirterek nedenini şöyle açıkladı: “HDP seçmeninin değerli bir kısmında uzunca bir müddettir Erdoğan ve AK Parti’ye yönelik bir aksilik var. Bu zıtlık giderek yükseliyor. Kılıçdaroğlu ise tekrar yapılan araştırmalara nazaran HDP seçmeninin kendisine en yakın gördüğü adaylardan biri. Yapılacak olan seçimde HDP seçmeninin cumhurbaşkanlığı yarışında yüklü bir biçimde Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceklerini söylemek mümkün. Bu dayanağın ne vakit nasıl olacağı değerli. Burada HDP’nin hali değerli. HDP aday çıkaracak mı, çıkarmayacak mı? Bu son derece kıymetli. Dün Mithat Sancar, son gelişmelerin dikkate alındığını, kendi ortalarında bunu değerlendirdiklerini tabir ederek Kılıçdaroğlu’nun ziyaretini beklediklerini söyledi. HDP’nin Kılıçdaroğlu’nu aday gösterip göstermemesi hem HDP içindeki değerlendirmeler hem de Kılıçdaroğlu ve Millet İttifakı’nın gösterecekleri siyasete bağlı. Şayet HDP ile bir temas kurar ve belli noktalarda bir uzlaşma sağlarsa o vakit HDP’nin aday çıkarmaması ve Kılıçdaroğlu’nu desteklemesi beklenebilir.”
ANADİLDE EĞİTİM, LOKAL İDARELERDE ÖZERKLİK…
HDP’nin 2022 eylül ayında açıkladığı tavır evrakına değinen akademisyen Coşkun, şunları söyledi: “O tavır evrakında açık diyalog, şeffaf müzakere şartlarında bir ortak adaya hazır olduklarını söyledi. Bu hallerinde rastgele bir değişiklik olmadığını açıkladı. Benim şahsi kanım Kılıçdaroğlu bu istikamette gayret gösterecektir. Esasen yüzde 50+1’e muhtaçlık duyulan bir ortamda her toplumsal bölümün oyları talep edilmelidir. Bu yüzden yüzde 10-12 bandında bir oyu olan HDP ile bir ilgiye geçmemesi akla gelmez. Önümüzdeki günlerde bu türlü bir görüşmenin gerçekleşme ihtimali son derece yüksek. Kürt sorunundaki bütün taleplerin karşılık bulması ve Millet İttifakı’nın bir siyasetine dönüşmesi düşünülemez. Bence burada daha çok bir demokratikleşme telaffuzuyla hareket edeceklerdir. Hem Kürtleri kendi yanlarında tutmak hem de toplumun öteki kısımlarında rahatsızlık yaratmayacak nötr bir lisan kullanacak. Anadilde eğitim, lokal idarelerin özerkliği üzere belirli başlı taleplerde çok keskin bir tavır almayacaklarını düşünüyorum.”
ABDULLAH KIRAN: İTTİFAK PAMUK İPLİĞİNE BAĞLI
Abdullah Kıran Muş Alparslan Üniversitesi Öğretim Üyesi Siyaset Bilimci Prof. Dr. Abdullah Kıran da Kemal Kılıçdaroğlu’nun kıymetli aktör olduğunu söyledi. “Kılıçdaroğlu demokrat ve ölçülü bir insan. Problemleri dinleyebilen biri” diyen Kıran şöyle devam etti:
“Ancak Türkiye başkanlık sistemine geçtikten sonra parlamenter sistemden daha katı ve ziyanlı olan bir koalisyonlar alanına girecek. Anayasaya nazaran cumhurbaşkanının seçilmesi için yüzde 51 oy alması gerekiyor. Bu Türkiye siyasetini o denli bir çıkmaza soktu ki hiçbir parti bu kurallarda tek başına seçilemiyor. İster istemez ittifak arayışına sokuyor. Cumhur İttifakı’nda MHP, Millet İttifakı’nda ise ÂLÂ Parti var. Her iki parti daha çok sağcı, milliyetçi vakit zaman ise dışlayıcı siyasetlerle gündeme geliyor. Kılıçdaroğlu bu sağcı kısımları yanına çekmek için inanılmaz ödünler siyaseti izledi. Bilhassa UYGUN Partiyi tutmak için ‘Ben en uygun ülkücüyüm’ bile dedi. Buna karşın Akşener ittifaktan ayrıldı. Yeniden mutabakat sağlandı ancak sonuç olarak ittifak bir pamuk ipliğine bağlı.”
‘UMUT VAAT ETMİYOR’
Millet İttifakı’nın Kürt sorunu tahliline ait bir programının olmamasını eleştiren Kıran, “Demokrasi açısından çok umut vermiyor. Zira ben Türkiye’nin bir demokrasi sorunu olduğuna inanmıyorum. Türkiye’nin bir Kürt problemi var. Kürt problemi tahlile kavuştuğunda Türkiye ileri seviyede bir demokrasi rejimine kavuşabilir. Millet İttifakı’nın Kürt problemini tahlili manasında bir söylemi, programı bulunmamaktadır” dedi.
YEDİ TEMEL İLKE…
Barış süreci tıkandığından bu yana HDP’nin de Kürt sıkıntısının tahlili konusunda güzel bir siyaset yürütemediği görüşünde olan Kıran şunları söyledi:
“HDP, CHP ve DÜZGÜN Parti üzere güya AK Parti değişirse Türkiye’nin bütün meseleleri değişir üzere bir bakış açısına sahip. Bu çok yanlış bir siyasettir. HDP’nin ana gövdesi, fedakarlıklarıyla Kürtlerdir. Lakin HDP siyasetinin ana merkezi de bir iktidarın değişmesi, bir iktidarın gidip öbür bir iktidarın gelmesi halinde olmamalı. Türkiye’nin sistemine odaklanması gerekiyor. Kişiselleştirilmemeli. Meral Akşener’in içinde yer aldığı bir kombinasyonda Kürtlere bir güzellik olmaz. HDP şayet şimdiye kadar adayını çıkarmış olsaydı, temel prensiplerini belirlemiş olsaydı daha farklı olurdu. Kürtler kilit rolde. Ancak Kürtler kral tayin edici rolünü oynamıyor. Bu rolün gereği doğrultusunda siyaset üretmiyor. HDP adayını belirlemeli, prensiplerini açık bir halde açıklamalı. Biz AK Parti’nin, CHP’nin, DÜZGÜN Parti takımlarının idaresini gördük.”
Prof. Kıran’na nazaran HDP’nin barış ve demokrasi paketinde şu talepler yer alabilir:
?AB’ye tam üyelik müzakerelerinin tekrar başlatılması, idarede şeffaflık ve demokratik işleyişin temel alınması.
?Toplumsal barışın tesisi yolunda, cezaevlerindeki siyasi tutuklu ve mahkumların özgür bırakılması yahut kaideli bir af.
?Kürt kimliğinin tanınması ve kademeli olarak ana lisanda eğitim hakkının hayata geçirilmesi.
?Kürtçe yer ve coğrafya isimlerinin aslına uygun kullanımına müsaade verilmesi.
?Seçmen iradesine hürmet gösterilmesi ve seçilmiş adayların yerlerine kayyım atanmaması.
?Eşit statüde vatandaşlık prensibinin hakkıyla benimsenmesi; Kürtlerin yanı sıra öteki azınlık kümelere mensup vatandaşların rastgele bir ayırımcılığa tabi tutulmadan, tüm kamu işlerinde istihdam edilebilmesi.
?AK Parti devrinde giderilmesinde bir epey yol alınan bölgeler ortası eşitsizliğin, artık büsbütün ortadan kaldırılması.