TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’ın, Diyarbakır’da tutuklanan gazetecilerle ilgili hazırladığı rapor, kamuoyuyla paylaşıldı. Raporda, ”Bugün bu rapor kapsamında ele alınan tüm ihlaller, yarın iktidar yanlısı olmayan her yurttaş için de geçerli olacak. Yurttaşlar toplumsal medya paylaşımları nedeniyle terör örgütüne üye oldukları suçlamalarıyla yargılanacaklar” denildi.
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının talimatları uyarınca 8 Haziran’da yapılan konut baskınlarında 19’u gazeteci, 2’si basın çalışanı, biri vatandaş olmak üzere 22 kişi gözaltına alındı.
Mahkeme, gözaltında tutulan gazeteciler Abdurrahman Öncü, Aziz Oruç, Elif Üngür, İbrahim Koyuncu, Lezgin Akdeniz, Mazlum Güler, Mehmet Ali Ertaş, Mehmet Şahin, Sevinç Toprak, Ömer Çelik, Ramazan Geciken, Safiye Alagaş, Serdar Altan, Suat Doğuhan, Zeynel Abidin Bulut ve üretim şirketi muhasebecisi Remziye Temel hakkında tutuklama kararı verdi. Gazeteciler Esmer Tunç, Mehmet Yalçın, Gülşen Koçuk, Kadir Bayram ve imal şirketinde bir müddet aşçı olarak çalışan Feyinaz Koçuk ile İhsan Ergülen ise isimli denetim kuralıyla hür bırakıldı.
Türkiye Personel Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Ahmet Şık da sürece ilişkin “Gazetecilik Tekrar Suçlama Konusu” başlığıyla bir rapor hazırladı. Rapor, Dicle Fırat Gazeteciler Derneği Eş Lideri Dicle Müftüoğlu ve tutuklu gazetecilerin avukatlarından Resul Temur’un katıldığı ve Diyarbakır Barosu Tahir Elçi Konferans Salonu’nda düzenlenen basın toplantısıyla bugün kamuoyuna duyuruldu.
“Yetkili makamlar görüşmedi”
Kürt basın organlarında çalışan gazetecilerin tutuklanmasıyla ilgili araştırma, tespit, görüşmeler ve tezlerin doğruluk denetimlerinin yer aldığı rapor, 21-22 Haziran 2022 Salı ve Çarşamba günleri tutuklanan gazetecilerin avukatları, çalıştıkları kurumların yöneticileri/iş arkadaşları, tutuksuz yargılanmak üzere özgür bırakılan gazetecilerle görüşülerek hazırlandı. Raporda, yetkili makamlarla görüşme yapılmak istenmesine karşın Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Çelenk ve soruşturma savcısı Nilgün Kürkaya, “program yoğunluğu” mazeretiyle randevu vermediği belirtildi.
“Tam olarak hangi gereçlere el konulduğu bilinmiyor”
“Suçlamalar mesleksel faaliyetlerden ibaret”
Raporun soruşturma sürecine dair hazırlanan kısmında, soruşturmayla ilgili belgede kısıtlama kararı bulunduğu ve avukatların talep ettiği kısıtlamayla ilgili mahkeme kararının da savcılık tarafından “Arama ve gözaltı faaliyetinin devam ettiği” gerekçesiyle reddedildiği bildirilerek, “Bu yüzden evrakın içeriği hakkındaki bilgi ve bulgular ile tutuklamaya münasebet gösterilen kanıtlar sorgu evrakları ile tutuklamaya sevk yazılarından yola çıkılarak anlaşılmaya çalışılmıştır” denildi.
Raporun bu kısmında şu tabirlere verildi:
Raporda, soruşturma savcısı Nilgün Kürkaya imzalı, 15 Haziran 2022 tarihli Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğine gönderilen tutuklamaya sevk talebi yazısındaki soruşturmanın münasebetine yer verildi.
Soruşturma münasebeti şöyle açıklandı:
“Suçlama bahsiyle bağlı kanıt yok”
Raporda, suçlama konusu edilen programlar ve içeriklerin tutuklanan gazetecilerle ilgisine dair rastgele bir kanıt ya da bulguya yer verilmeyen tutuklamaya sevk yazısında eski örgüt mensupları ve kimi bâtın şahitlerin beyan ve argümanlarına uzunca yer verildiği kaydedildi.
Raporda ayrıyeten şu kıymetlendirme yer aldı:
“Her toplumsal alan ve çaba kendi gazetecisini, kendi yayın kurumlarını oluşturur. Katledilen Filistinli gazeteci Sevecen Ebu Akile İsrail devleti için “sakıncalıdır” fakat Mısırdan, Fas’a, Filistin’den Ürdün’e Filistin halkının sesidir. Bu gerçeklik Kürt meselesini birinci yayın önceliği yapan gazeteciler için de geçerlidir. Kürt sorunun yıllara dayanan, karmaşık halinin gazetecilik faaliyetleri çerçevesinde yayın, haber, program olarak kamuoyuna taşınmasının her seferinde kriminalize edilmesi elbette bugünün sorunu değildir. Gazetecileri tutuklama ya da gözaltına alma devlet hafızasının, siyasetinin sürekliliğinin bir devamıdır.
Bu hakikat nedeniyledir ki tutuklanan gazetecilerin birçoğu daha evvel de mesleksel faaliyetleri, muhalif kimlikleri nedeniyle çeşitli suçlama, soruşturma/kovuşturmaların gayesi olmuşlardır. Kürt, muhalif ve gazeteci olanlara mesleksel faaliyetleri nedeniyle sistematik hale gelen yargı tacizi, devletin bölgede çalışan gazetecilere nasıl baktığının da bir göstergesidir.
“Sokak röportajı soruldu”
O sorulardan kimileri şöyle aktarıldı:
– Gazeteci Elif Üngür’e Roger Waters’ın başlattığı Pete Townshend, Robert Plant, Peter Gabriel ve Brian May üzere ünlü şahısların dayanak verdiği Kürt sanatçı Nûdem Durak için başlatılan özgürlük kampanyasına ait program yapmasının nedeni sorulmuştur.
– JinNews Editörü Gülşen Koçuk’a, ailelerin cezaevindeki hasta tutukluların durumuna dikkat çekmek emeliyle başlattığı Adalet Nöbeti aksiyonunu takip edip etmediği sorulmuştur.
– Gazeteci Lezgin Akdeniz’e, haber kaynaklarıyla yaptığı telefon görüşmeleri ve 90’lı yıllarda JİTEM tarafından gözaltında kaybedilenlerle ilgili nedne program yapmak istediği sorulmuştur.
– Gazeteci Ömer Çelik’e, “Amed’den Bakış” programında Abdullah Öcalan’a yönelik tecrit, asimilasyon uygulamaları, Kürtçe lisanına yönelik engellemelerle ilgili bahisleri neden işlediği sorulmuştur.
– Gazeteci Aziz Oruç’a, “Sokağın Sesi” isimli sokak röportajlarından oluşan programıyla ilgili “Neden bu mevzuyu seçtiniz?”, “Bu içeriği belirlerken kimseden talimat aldınız mı?” soruları sorulmuştur. Programda “Kürt sorunu”, “savaş” üzere tabirler kullanmasının nedeni, “Kürt sıkıntısından kastınız nedir?”, “Savaştan kastınız nedir?”, “Örgüt ile devlet ortasındaki sorunu savaş olarak pahalandırıyor musunuz?”, “Neden savaş diyorsunuz” soruları yöneltilmiştir.
Raporun bu kısmında ayrıyeten mesleksel faaliyetleri suçlama konusu edilen gazetecilerin her birinin, “” halindeki tıpkı münasebetler öne sürülerek “kopyala-yapıştır” kararlarla tutuklandığı kaydedilirken, gazetecilerin Mezopotamya Haber Ajansı, JinNews ve Nuçe Ciwan internet sitelerinde yayınlanan haber/söyleşileri ile Sterk TV ve Medya Haber TV kanallarında yayınlanan programlarının kabahat ögesi taşıdığının da argüman edildiği lakin bu argümanlara destek oluşturacak rastgele bir bulguya yer verilmediği vurgulandı.
“Anayasa’ya aykırı”
Raporda ayrıyeten süreçteki hukuk ihlallerine de yer verildi. Soruşturma belgesinin, basın özgürlüğünün yanı sıra özgürlük ve güvenlik hakkının ihlal edildiği son örnek olduğu, mevcut haliyle Diyarbakır’da gazetecilerin tutuklanması, siyasi saiklerle yargı tacizine maruz kalmasının, basın özgürlüğüne dair Anayasa’nın 26. unsurunda düzenlenen, “Herkes, fikir ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut öbür yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet Resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü de kapsar” ve Anayasa’nın 28. unsurunda düzenlenen, “Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kurmak müsaade alma ve mali teminat yatırma koşuluna bağlanamaz… Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak önlemleri alır” kararlarına karşıt olduğunun altı çizildi.
Raporun sonuç kısmında ise şu tabirler yer aldı:
“Ve artık bugün bir sefer daha Kürt gazeteciler nezdinde yaşanan her şey hem var olanın hem de gelecekte herkes için olacakların habercisidir. Yani burada yazılan, anlatılan “bizim hikayemizdir”.
Örgüt üyeliği için somut kanıt aramayı çoktan terk eden yargı pratiğinin, iltisak ve kanı ile karar oluşturmasının, bölgenin sosyolojik ve tarihi gerçekliğini okumaktan uzak dar yasal yorumların gazetecilik alanını daha da boğacağı bir gerçektir. Birebir vakitte bölgedeki gazetecilerin gazetecilik anlayışının da bu tarihî bağlamdan kopuk, hükümran güç merkezli gazetecilik anlayışı ile çatışacağı açıktır.
Bunca yıllık gazetecilik ve mesleksel faaliyetlerim nedeniyle her bölümün “teröristi” olmanın tecrübemle, bu soruşturmada ileri sürülen suçlamalarla ilgili söyleyeceğim tek şey; siyasi iklim doğrultusunda rehin alınan gazeteci arkadaşlarımız için bir kere daha hata icat edilmiş olduğudur. Gazeteci arkadaşlarımızla ilgili söyleyeceğimiz, Saray Rejiminin cürüm nizamından yana olmayan herkes kadar “terörist” olduklarıdır.
İktidarların, gücü eline geçirmenin kibriyle tez ettiğinin bilakis gazetecilik hata değildir. Mesleksel faaliyetler rastgele bir suçlamanın münasebeti olamaz. Hiçbir somut hareket göstermeden yalnızca çalışılan mecralarla ilgili birtakım dedikodular, söylentiler üzerinden suçlama yapılması söz ve basın özgürlüğüne terstir.
Tutuklama kararları, somut rastgele bir kanıtla desteklenmeyen ve gazetecilerle ilgili hiçbir somut bilgi içermeyen bâtın şahit ve itirafçı tabirlerine dayanmaktadır. Bu haliyle tutuklama kararlarının Saray Rejimi’nin kendi çıkardığı kanunlara bile alışılmamıştır ve genel uygulamaya uygun olmadığı görülmektedir. Ayrıyeten hem İHAM hem AYM hem de Yargıtay kararlarına nazaran şiddete davet ve teşvik olmadığı sürece propaganda kabahatinin oluşmayacağı sabitken tutuklama kararlarında bu kararlara alışılmamış en küçük bir tespit dahi yoktur.
“Yurttaşlar toplumsal medya paylaşımları nedeniyle terör örgütüne üye oldukları suçlamalarıyla yargılanacaklar”
Bugün bu rapor kapsamında ele alınan tüm ihlaller, yarın iktidar yanlısı olmayan her yurttaş için de geçerli olacak. Yurttaşlar toplumsal medya paylaşımları nedeniyle terör örgütüne üye oldukları suçlamalarıyla yargılanacaklar.
“Sansür Yasası ile bu durum bir defa daha kurumsal hale getirilecek”
Sosyal medyaya düzenleme getireceği palavrasıyla Meclis’ten geçirilmesi planlanan ve var olan sessizlik ortamını daha fazla genişletmeyi ve derinleştirmeyi amaçlayan Sansür Yasası ile bu durum bir kere daha kurumsal hale getirilecek.
Gazetecilerin haber yapma, yurttaşların haber alma ve haber olma hakları engellenecek. Saray’ın sav ettikleri dışında gerçeğe erişimin önüne ket vurulacak. Son olarak, sansür düzenlemesinin yasalaşması halinde basın özgürlüğün daha da kısıtlanmasıyla Kürt gazetecilerin özelinde gözlemlediğimiz emsal hak ihlallerinin daha da artacağını söylemek aldatıcı olmaz.